Informatie

De applicatie toont enkele mogelijkheden van SNOMED CT Expression Constraint Queries met daarnaast (random) gegenereerde gegevens van fictieve patiënten, enkel en alleen voor demonstratie doeleinden.
Zoek eerst SNOMED CT concepten met een ECL query en zoek vervolgens de patiënten uit het fictieve EPD die een van de SNOMED CT concepten in hun dossier hebben.
Tenslotte kan je de lijst met patiënten downloaden voor verder gebruik (demo)

In tegenstelling tot de gegevens van de medische en verpleegkundige codering (MZG) zijn de SNOMED CT gegevens al beschikbaar de dag (na)dat ze zijn ingegeven in een EPD, bijvoorbeeld via een datawarehouse (DWH, primair gebruik) of een OHDSI OMOP Common Data Model (CDM) database (secundair gebruik). Dat maakt opvolging en ondersteuning mogelijk tijdens het zorgproces zelf (zorgproces- en beslissingsondersteuning) en faciliteert analyses voor klinische studies, epidemiologie, RWE, enz. . Vanzelfsprekend steeds met de nodige aandacht voor privacy en confidentialiteit (GDPR, EHDS, ...).

Bij het gebruik van SNOMED CT geldt zoals voor alle data gedreven toepassingen dat de kwaliteit van de registratie aan de bron bepaalt wat de kwaliteit van de analyse kan zijn: Garbage In is Garbage Out (GIGO). Het potentieel van SNOMED CT komt m.i. ook pas goed tot zijn recht vanaf een implementatie maturiteit niveau 3 (Implementation Maturity) (SNOMED CT Maturity Framework).

SNOMED CT

SNOMED CT is ontworpen om:

Belangrijke componenten van SNOMED CT zijn:

Voorbeeld:
Het concept met SCTID "74400008" heeft als beschrijving "Appendicitis (disorder)". Het heeft twee directe ouder (parent) concepten "Disorder of appendix (disorder)" en "Inflammation of large intestine (disorder)". Daarenboven heeft het 15 directe child concepten en in totaal 33 child concepten.

De kracht van gestructureerde registratie van diagnosen en procedures met SNOMED CT, vooral in combinatie met de SNOMED CT Expression Constraint Language (ECL), ligt in het verhogen van semantische interoperabiliteit, precisie en hergebruik van klinische data.

Wat zijn de voordelen van SNOMED CT:

  1. Semantische Precisie en Uniformiteit:
    SNOMED CT is een wereldwijd gestandaardiseerde medische terminologie met meer dan 350.000 concepten. Door diagnosen en procedures te coderen met SNOMED CT:
  2. Rijke en Flexibele Uitdrukking via Expression Constraint Language (ECL):
    De SNOMED CT Expression Constraint Language maakt het mogelijk om:
    Specifieke subsets van concepten op te vragen (bijv. <<73211009 |Diabetes mellitus| geeft alle vormen van diabetes).
    Combinaties van kenmerken te filteren, zoals bepaalde complicaties, stadia of behandelvormen.
    Queries te bouwen zoals:
  3. Verbeterde Zoekbaarheid en Analyse:
    Door gestructureerde registratie kun je:
  4. Interoperabiliteit tussen systemen en regio's:
    Gestructureerde registratie met SNOMED CT maakt het eenvoudiger om:
  5. Hergebruik van Data voor Onderzoek en Kwaliteitsverbetering:
    Met SNOMED CT en ECL kunnen onderzoekers en beleidsmakers:

Samengevat kan je stellen dat de combinatie van gestructureerde registratie met SNOMED CT en de krachtige zoektaal ECL een solide basis biedt voor betere zorg, onderzoek en interoperabiliteit. Het maakt het mogelijk om medische data te begrijpen, te delen en te benutten op manieren die met vrije tekst of niet-hiërarchische codesystemen nauwelijks haalbaar zijn.

Precoördinatie en postcoördinatie in SNOMED CT

In SNOMED CT zijn precoördinatie en postcoördinatie twee methoden om klinische informatie vast te leggen:

Precoördinatie houdt in dat een enkel SNOMED CT-concept een samengestelde klinische betekenis vertegenwoordigt. Deze concepten zijn vooraf gedefinieerd in SNOMED CT en combineren meerdere klinische aspecten in één code.
Voorbeeld:
174041007 | Laparoscopic emergency appendectomy (procedure) |
Dit concept omvat:

Het voordeel van precoördinatie is de eenvoud bij registratie en interpretatie, aangezien één code een volledige klinische handeling beschrijft.

Postcoördinatie stelt gebruikers in staat om meer gedetailleerde of specifieke klinische informatie vast te leggen door meerdere SNOMED CT-concepten te combineren volgens de compositiegrammatica. De compositiegrammatica (Compositional Grammar) van SNOMED CT is een formele, lichtgewicht syntaxis waarmee complexe klinische concepten kunnen worden uitgedrukt door bestaande SNOMED CT-concepten te combineren. Deze grammatica is zowel leesbaar voor mensen als verwerkbaar door machines, en wordt voornamelijk gebruikt voor postcoördinatie - het samenstellen van nieuwe, gedetailleerde klinische uitdrukkingen die niet als afzonderlijke concepten in SNOMED CT bestaan.
Voorbeeld:
80146002 |appendectomy| : 260870009 |priority| = 25876001 |emergency|, 425391005 |using access device| = 86174004 |laparoscope|

Deze postgecoördineerde expressie beschrijft dezelfde procedure als het geprecoördineerde concept, maar biedt flexibiliteit om nuances toe te voegen die mogelijk niet beschikbaar zijn in een enkel concept. Postcoördinatie is vooral nuttig wanneer een specifieke klinische situatie niet wordt gedekt door een bestaand concept, waardoor bepaalde situaties en bevindingen nauwkeuriger en gedetailleerder kunnen worden gedocumeteerd. Het vereist wel voortdurend onderhoud bij updates van de terminologie en introduceert incompatibiliteit (SNOMED CT eiland).

SNOMED CT Expression Constraint Language

SNOMED CT Expression Constraint Language (ECL) is een taal die wordt gebruikt om subsets of groepen van concepten binnen de SNOMED CT terminologie te definiëren, op basis van logische voorwaarden. Deze queries, ook wel Expression Constraint Queries genoemd, maken het mogelijk om precieze zoekopdrachten uit te voeren op medische concepten binnen een SNOMED CT dataset.

Met ECL kun je bijvoorbeeld:

In EPD's of klinische besluitondersteuning kun je met een ECL bijvoorbeeld:

Deze ECL-queries zijn bijzonder krachtig bij:

De basis van een ECL-query is een expressie zoals (de tekst met de |...| is optioneel):

Expression Constraint Language (ECL) operatoren zijn:

Operator Naam Omschrijving
< Afstammeling van (Descendant of) Alle nakomelingen/kinderen van een attribuut
<< Afstammeling of zichzelf van (Descendant or self of) Alle nakomelingen inclusief het attribuut zelf
 <!  Kind van (Child of) Set van proximale/directe kinderen van een attribuut
 <<!  Kind of zichzelf van (Child or self of) Set van proximale/directe kinderen van een attribuut, inclusief het attribuut zelf
 >>  Voorouder of zelf van (Ancestor or self of) Alle voorouders/ouders van het attribuut
 >!  Ouder van (Parent of) Set van proximale/directe ouders van een attribuut
 >>!  Ouder of zelf van (Parent or self of) Set van proximale/directe ouders van een attribuut, inclusief het attribuut zelf
 AND  Conjunctie  
 OR  Disjunctie  
 MINUS  Exclusie  

Korte en lange syntaxis van de SNOMED CT Expression Constraint Language

De SNOMED CT Expression Constraint Language heeft een korte en een lange syntaxis.

De korte syntaxis is beknopter en meer gericht op eenvoudige queries. De korte syntaxis wordt vaak gebruikt in user interfaces en basiszoekopdrachten. De tekst met de |...| is optioneel.
Voorbeelden:

De lange syntaxis is uitgebreider en formeler, en maakt complexere uitdrukkingen mogelijk. Deze is meer geschikt voor geavanceerde queries zoals gebruikt in analyses, rapportages en klinische beslissingsondersteuning.
Kenmerken:

Voorbeelden:

Voorbeelden van SNOMED CT ECL queries

ECL Informatie

Expression Constraint Language - Specification and Guide
Appendix A - Examples Of Valid Expressions

Enkele algemene voorbeelden

Enkele algemene voorbeelden over zwangerschap en geboorte

Enkele algemene voorbeelden over voorgeschiedenis

Enkele algemene voorbeelden over bijwerkingen en verwikkelingen

Voorbeelden van infectieziekten
  1. Alle bacteriële infecties:
    <<40733004 |Bacterial infectious disease (disorder)|
  2. Alle gevallen van tuberculose:
    <<56717001 |Tuberculosis (disorder)|
  3. Alle gevallen van COVID-19:
    <<840539006 | Disease caused by severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (disorder) |
  4. Alle gevallen van dengue:
    <<38362002 | Dengue (disorder) |
  5. Alle gevallen van influenza:
    << 6142004 | Influenza (disorder) |
  6. Alle gevallen van mazelen:
    << 14189004 | Measles (disorder) |
  7. Alle gevallen van menigitis veroozaakt door mazelen:
    << 186561002 | Meningitis caused by measles morbillivirus (disorder) |
  8. Alle gevallen van sepsis
    << 91302008 | Sepsis (disorder) |
  9. Alle gevallen van streptococcen pneumonie
    << 34020007 | Pneumonia caused by Streptococcus (disorder) |
Voorbeelden van procedures

  1. Alle procedures:
    << 71388002 | Procedure |
  2. Intraveneus behandelen met antibioticum:
    281790008 | Intravenous antibiotic therapy (procedure) |
  3. Intraveneuze radio-immunotherapie met monoklonale antilichamen:
    589631000119102 | Intravenous radioimmunotherapy using monoclonal antibodies (procedure) |
  4. Pacemaker procedures:
    << 233174007 | Cardiac pacemaker procedure (procedure) |
  5. PTCA met contrast:
    << 41339005 | Percutaneous transluminal angioplasty of coronary artery using imaging guidance with contrast (procedure) |
  6. Trombectomie van intracraniële arterie (types):
    << 21710002 | Removal of thrombus from intracranial artery (procedure) |

  1. Alle chirurgische ingrepen:
    << 387713003 |Surgical procedure (procedure)|
  2. Alle laparoscopische ingrepen:
    << 73632009 | Laparoscopy (procedure) |
  3. Alle amputaties van de rechter voet:
    << 723312009 | Amputation of right foot (procedure) |
  4. Appendectomie (varianten):
    << 80146002 | Excision of appendix (procedure) |
  5. CABG varianten:
    << 232717009 | Coronary artery bypass grafting (procedure) |
  6. Cataract chirurgie (varianten):
    << 110473004 | Cataract surgery (procedure) |
  7. Cholecystectomie (varianten):
    << 38102005 | Cholecystectomy (procedure) |
  8. Laparoscopische cholecystectomie (varianten):
    << 45595009 | Laparoscopic cholecystectomy (procedure) |
  9. Laparoscopische resectie van nier (varianten):
    < 73632009 |Laparoscopy (procedure)| : 260686004 |Method (attribute)| = 129304002 |Excision - action (qualifier value)|, 405813007 |Procedure site - Direct (attribute)| =<<64033007 |Kidney structure|
  10. Prostatectomie (varianten):
    << 90470006 | Prostatectomy (procedure) |

  1. Alle vaginale bevallingen:
    << 700000006 | Vaginal delivery of fetus (procedure) |
  2. Alle vaginale bevallingen met ventouse:
    << 61586001 | Delivery by vacuum extraction (procedure) |
  3. Sectio (keizersnede) varianten:
    << 11466000 | Cesarean section (procedure) |

SNOMED CT Cursussen

SNOMED CT Opleidingen van SNOMED International (online, gratis in België)
SNOMED CT for Clinicians
SNOMED CT Foundation Course
SNOMED CT for Data Analysts

Bronnen

De gebruikte SNOMED CT versie is de Belgische release "BE1000172_20250315" (snapshot, nederlandstalig) en de internationale release "INT_20250301" (SNOMED CT Release Format 2).
De applicatie ondersteunt momenteel de korte en lange syntaxis van de SNOMED CT Expression Constraint Language. De operatoren * (asterisk) en ^ (circumflex) worden evenwel niet ondersteund.
De getoonde gegevens van de patiënten worden telkens at random gegenereerd voor de applicatie en zijn niet afkomstig van echte patiënten.
Voor de zoekmotor werd gebruik gemaakt van SnoLyze, die werd ontwikkeld door Sander Laverman.

SNOMED International
Community Support for Clinical Terminologies (CSCT)
SNOMED CT Expression Constraint Language - Specification and Guide
SNOMED International SNOMED CT Browser
SNOMED CT Browsers
SNOMED CT Expression Constraint Language (ECL implementaties)
Snowstorm (open source terminology server)

Belgisch Gezondheids(zorg)Data-Agentschap (HDA)
Terminologiecentrum (FOD VVVL)
Cijfers en rapporten (FOD VVVL)
Gezondheidszorginstellingen (FOD VVVL)
Registratiesystemen zorginstellingen (FOD VVVL)

R basics

The Comprehensive R Archive Network (CRAN mirror)
RStudio Desktop (Posit Software)

SNOMED CT en ICD-10-CM/PCS

In de wereld van de medische codering en gegevensregistratie zijn standaarden onmisbaar om informatie op een consistente, begrijpelijke en herbruikbare manier vast te leggen. Twee van de meest gebruikte systemen zijn SNOMED CT (Systematized Nomenclature of Medicine - Clinical Terms) en van WHO ICD-10 afgeleide codesystemen, met name ICD-10-CM (Clinical Modification) en ICD-10-PCS (Procedure Coding System, staat los van WHO ICD-10). Binnen de Belgische context worden ICD-10-CM en ICD-10-PCS momenteel ingezet voor het verzamelen van de Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG), een kernset van administratieve en klinische informatie die ziekenhuizen verplicht moeten registreren. Hoewel deze systemen effectief zijn voor statistiek en rapportering, biedt SNOMED CT unieke mogelijkheden die hen overstijgen, vooral in het kader van digitale zorg en klinische besluitvorming tijdens het zorgproces.
N.B.: WHO ICD-10 is niet hetzelfde als ICD-10-CM of ICD-10-PCS.

Verschil in doel en toepassing

Het meest fundamentele verschil tussen SNOMED CT en ICD-10-CM/PCS ligt in het primaire doel van elk systeem. WHO ICD-10 en ICD-10-CM zijn ontworpen als een classificatiesysteem voor het rapporteren van morbiditeit en mortaliteit. Het wordt voornamelijk gebruikt voor epidemiologische analyses, gezondheidszorgplanning en terugbetalingen. SNOMED CT daarentegen is bedoeld als een klinische terminologie, ontworpen voor gebruik in elektronische patiëntendossiers (EPD's), waarin zorgverleners gedetailleerde klinische gegevens vastleggen. Hierdoor richt SNOMED CT zich op het ondersteunen van zorgprocessen in real-time, terwijl WHO ICD-10 en ICD-10-CM/PCS vooral administratieve en financiële doeleinden dienen.

Niveau van detail en granulariteit

Een tweede belangrijk verschil is de mate van detail waarin beide systemen informatie kunnen vastleggen. SNOMED CT biedt een veel fijnmaziger vocabularium. Het omvat meer dan 350.000 concepten, met termen die klinisch zeer specifiek zijn, zoals "chronische nierinsufficiëntie stadium 3A" of "postoperatieve wondinfectie na heupvervanging rechts". In tegenstelling daarmee zijn WHO ICD-10- en ICD-10-CM/PCS-codes grover van aard. Ze groeperen ziekten in bredere categorieën, wat de nauwkeurigheid van klinische verslaggeving kan beperken. Deze beperking is acceptabel voor statistische rapportering en financiering (BFM), maar vormt een struikelblok voor klinische precisie en zorgcontinuïteit.

Structuur en semantiek

Een ander onderscheidend kenmerk van SNOMED CT is de onderliggende semantische structuur. SNOMED CT is een ontologie, wat betekent dat concepten hiërarchisch én semantisch met elkaar verbonden zijn. Bijvoorbeeld, het concept "pneumonie door Streptococcus pneumoniae" is niet alleen een subtype van "bacteriële pneumonie", maar staat ook in relatie met het veroorzakende micro-organisme. Dit maakt geavanceerde toepassingen zoals klinische beslissingsondersteuning en semantische interoperabiliteit mogelijk. WHO ICD-10 en ICD-10-CM/PCS kennen daarentegen een louter hiërarchische structuur zonder semantische verbanden tussen codes, waardoor dergelijke toepassingen minder goed ondersteund worden.

Expressiviteit en flexibiliteit

Waar WHO ICD-10 en ICD-10-CM/PCS werken met vastgelegde, vooraf gedefinieerde codes (precoördinatie), laat SNOMED CT ook postcoördinatie toe: het combineren van meerdere concepten om een complex klinisch gegeven accuraat te beschrijven. Zo kan een zorgverlener in SNOMED CT een concept opbouwen dat exact overeenkomt met een patiëntsituatie, bijvoorbeeld "fractuur van het linker dijbeen als gevolg van een val van de trap thuis". In WHO ICD-10 en ICD-10-CM zou dit scenario verspreid worden over meerdere codes en informatie kunnen verloren gaan bij de codering. Deze expressiviteit maakt SNOMED CT bijzonder waardevol in contexten waarin rijke klinische informatie belangrijk is, zoals bij klinisch en epidemiologisch onderzoek, besluitvorming en uitwisseling van patiëntgegevens.

Implicaties voor MZG en digitale zorg

Binnen het Belgische MZG-systeem wordt momenteel nog primair gewerkt met ICD-10-CM en ICD-10-PCS voor de registratie van diagnosen en procedures. Dit is logisch gezien de focus op gestandaardiseerde rapportering en financiering. Toch is er een duidelijke trend richting meer gedetailleerde, klinisch bruikbare gegevensregistratie. SNOMED CT zou hier in de toekomst een belangrijke rol in kunnen spelen, vooral bij het verbeteren van gegevensuitwisseling tussen zorgverleners, het ondersteunen van beslissingssystemen en het reduceren van duplicatie in verslaggeving. Door middel van mappingtabellen tussen SNOMED CT en WHO ICD-10 en ICD-10-CM kan het systeem zelfs een brug vormen tussen klinische praktijk en administratieve verplichtingen.

Tot slot

Hoewel ICD-10-CM en ICD-10-PCS onmisbaar blijven voor administratieve en financiële toepassingen zoals MZG, biedt SNOMED CT een completer, flexibeler en toekomstgericht alternatief voor klinische gegevensregistratie. De rijke semantiek, de granulariteit en de interoperabiliteit van SNOMED CT sluiten beter aan bij de noden van moderne zorgsystemen die inzetten op digitalisering, precisiegeneeskunde en een multidisciplinaire, transmurale en patiëntgerichte zorg. In een wereld waarin accurate en gedeelde informatie centraal staat in de gezondheidszorg, vormt SNOMED CT een belangrijke bouwsteen voor een moderne hybride gezondheidszorg.

Copyright notice and disclaimer

The information contained in this website is for general information purposes only. All views expressed on this site are my own and do not represent the opinions of any entity whatsoever with which I have been, am now, or will be affiliated. The information is provided by me in good faith and while I endeavor to keep the information up to date and correct, I make no representations or warranties of any kind, express or implied, about the completeness, accuracy, reliability, suitability or availability with respect to the website or the information, products, services, or related graphics contained on the website for any purpose. Any reliance you place on such information is therefore strictly at your own risk.
Any information on this website is provided in good faith but no warranty can be made for its accuracy. As this is a work in progress, it is still incomplete and even inaccurate. Although care has been taken in preparing the information contained in my webpages, I do not and cannot guarantee the accuracy thereof. Anyone using the information does so at their own risk and shall be deemed to indemnify me from any and all injury or damage arising from such use.

In no event shall I be liable for any loss or damage including without limitation, indirect or consequential loss or damage, or any loss or damage whatsoever arising from loss of data or profits arising out of, or in connection with, the use of this website.

Through this website you are able to link to other websites which are not under the my control. I have no control over the nature, content and availability of those sites. The inclusion of any links does not necessarily imply a recommendation or endorse the views expressed within them.

Every effort is made to keep the website up and running smoothly. However, I take no responsibility for, and will not be liable for, the website being temporarily unavailable due to technical issues beyond my control.

These webpages of course represent only personal interests, opinions and ideas and were created without a commercial goal. You may download, display, print and copy, any material at this website, in unaltered form only, for your personal use or for non-commercial use within your organization.
Should these webpages or portions of these webpages be used on any Internet or World Wide Web page or informational presentation, that a link back to this website (and where appropriate back to the source document) be established. Send a short notice by email when you copy these webpages, or part of it for your own use.
To the best of my knowledge, all graphics, text and other presentations not created by me on my webpages are in the public domain and freely available from various sources on the Internet or elsewhere and/or kindly provided by the owner.
If you notice something incorrect or have any questions, feel free to send me an email.

Top of page

As it takes a lot of time to keep the links updated, some may be outdated, keep me informed if you find outdated links (email address below).

The author of this web page is Peter Van Osta.

Email: pvosta{at}gmail{dot}com